පරසිදු කරලියැද්ද
දුව කිරුළිස පැළැන්ද
කුසුමාසන දේවිය
දෝන කතිරිනා
දිග නම් ගම් මොකටද
සිංහාසන කුමටද
සෙන්කඩගල ඇගෙ
රජ මැදුර සමානා//
කපිතන් දියෝගුගෙන්
දැන කඩු ශිල්ප හටන්
කොන්තය ගෙලේ බැන්ද
පරංගි වාඩියේ
කොණප්පු බණ්ඩාරට
පූජා කල ප්‍රේමය
මිහිරිම හීනයක්ද
වසන්ත කාලේ
පරසිදු කරලියද්ද...
වාහල ඉලංගමට
ගිය දා දන්තුරේට
අස් පන්තියේ හරඹ
දෑහින් දැකලා
දළුලන වසන්තයට
රොන්සුනු පුරාලයට
අළුත්ම මලක් වෙලා
පිපෙන්න හිතිලා
පරසිදු කරලියද්ද...
ගායනය - සිහශක්ති
පද රචනය - රත්න ශ්‍රී විජේසිංහ
සංගීතය - ආනන්ද පෙරේරා ප්‍රමුඛ සිහශක්ති
මෙම ගීය ජාතික රූපවාහිනිය නිෂ්පාදනය කළ මියුරුසර සංගීත වැඩසටහනේ "වසන්තයේ ගී රූපවාහිනී විචිත්‍රාංගය" වෙනුවෙන් නිර්මාණය වූවකි.
සිංහලේ අන්තිම රැජින දෝන කතිරිනා නොහොත් කුසුමාසන දේවීට එම උරුමය ආවේ තම පියාවන කරලියද්දේ බණ්ඩාර රජුගෙනි. එතුමා සීතාවක රාජසිංහ රජුට බියේ පෘතුගිසීන්ගෙන් උදව් ලබාගැනීම සඳහා රජ පවුලම කතෝලික ආගම වැළඳ ගත්තේ කුසුමාසන කුමරිය ළදරු අවස්ථාවේදීමය. අභීත රණකාමියකු වූ සීතාවක රජුගෙන් ආධාර ලැබුණු වීරසුන්දර බණ්ඩාර, කරලියද්දේ රජුට විරුද්ධව කැරලි ගැසුවේ තම පුතා කොනප්පු බණ්ඩාර හා උඩරට වැසියන් සමගය. වීරසුන්දරගෙන් ගැළවීමට බැරිව අවසානයේ කරලියද්දේ රජුට, සිය පවුල සමගම ත‍්‍රිකුණාමලයට පැන යෑමට සිදුවේ. එහිදී රජුත්, දේවියත් අකල් මරණයකට පත්වූයේ වසූරිය වසංගතය නිසාය. තුන් හැවිරිදි කුඩා කුමරියත්, රජුගේ බෑණනුවන් වන යමසිංහ බණ්ඩාරවත් මන්නාරම පෘතුගීසි බළකොටුව වෙත ගෙන යනු ලැබිණි. යන්තම් තරුණවියට එළැඹෙන තෙක් මෙහි සිටි කුමරිය පෘතුගීසි රජ කුමරියක සේ අධ්‍යාපනය ලැබුවාය. පෘතුගීසීන්ට අවශ්‍ය වූයේ දෝන කතිරිනාව පෘතුගීසි සෙනවියකුට විවාහ කර දී, කෝට්ටේ සිටින තම සිංහල රූකඩ පාලකයා වන දොන් ජුවන් ධර්මපාල සේ ඇයව කන්දේ රාජ්‍යයේ තබා ගැනීමටය.
ආක‍්‍රමණකාරී පෘතුගීසි හමුදාවට දෙවැනි වරට පාඩමක් කියා දුන්නේ දොන් ජුවන් කොනප්පු බණ්ඩාර දන්තුරේ සටනේදීය. ඉන් අනතුරුව සිංහාසනයට උරුම කිවූ දෝන කතිරිනා නොහොත් කුසුමාසනාදේවීව බලෙන්ම සරණ පාවා ගෙන 1 වැනි විමලධර්මසූරිය නමින් රජ විය.
මේ රාජකීය දෙපළගේ ඊළඟ ප‍්‍රධාන කටයුත්ත වූයේ අනාරක්ෂිතව තිබූ දළදා වහන්සේ නුවරට වැඩම වීමයි. ඒ අනුව රජ වාසල අසලින්ම දළදා මාලිගය ඉදි කෙරුණි. එහි ඇති අදටත් බොහෝ සෙයින් වැඳුම් ලබන මැණික් පිළිම වහන්සේ පූජා කෙරුණේ දේවිය අතිනි. එය දේවියගේ ඥාතීන් විසින් සාදවන ලද්දකි.
රජ වාසල සිටි සෙනරත් නමැති උපවැදි වූ රජුගේ ඥාති සොහොයුරාත්, ඒකනායක මුදලිත්, ඔවුනගේ සහචරයනුත්, විශේෂයෙන් දෙවනගල නායක හිමිගේ අකැමැත්ත නිසාත් දේවිය දැඩි ආතතියකට පත්වූවාය. තම දේවියගේ සෞඛ්‍ය තත්ත්වය සැලකිල්ලට ගත් රජු කෑගල්ලේ වැලිමන්නන්තොට එතුමිය උදෙසා මාලිගයක් තැනවීය. එය සතර කෝරලයටම ඇති එකම මාලිගයයි.
රජුගේ අභාවයෙන් පසු අකැමැත්තෙන් වුවද එතුමියට සිදු වූවේ තමා පිළිකුල් කරනා තැනැත්තා, එනම් විමලධර්මසූරිය රජුගේ පුංචි අම්මාගේ පුතා වන උපැවිදි වී සිටි සෙනරත් සමගම විවාහ වීමටය.
විමලධර්මසූරිය රජු මියගියේ ලන්දේසීන් හමුවී එන අතරය. ලන්දේසීන් විසින් කුසුමාසන දේවිය සම්බන්ධයෙන් කරනා ලද නොහොබිනා විහිළුවක් නිසා ඇතිවූ විරෝධයකදී රජුගේ පිරිස අතින් ලන්දේසීන් කපිතාන්වරයෙක් මිය ගියේය. ඇත්තටම රජුගේ දේවිය සම්බන්ධයෙන් එවැනි දෙයක් කීමට කපිතාන්වරයාට හයියක් ආවේ අපගේ එකෙකුගේ ඉගැන්වීම් බසකටද? ඇත්තටම එය කුමන්ත‍්‍රණයක්ද? එහි පිටුපස සිටියේ සෙනරත්ද? ඔහු කුසුමාසන දේවිය බලහත්කාරයෙන් විවාහ කරගැනීමෙන්ම සහ රාජ්‍ය විචාරය තම අතට ගැනීමෙන් එය සනාථ නොවන්නේද? එතෙක් දවස් දේවිය විසින් රාජ්‍ය විචාරමින් සිටියාය. එහෙත් වරක් ඔහු ලන්දේසී රාජ්‍යයට දන්වා ඇරියේ විමලධර්මසූරිය රජුගේ දරුවන් කුඩා නිසා නිසි වයස් එළැඹෙන තෙක් රාජ්‍ය විචාරන බවය.
විමලධර්මසූරිය රජුට දාව තමන් වැදු වැඩිමහල් පුතු, මහා අස්ථාන කුමරුන් ගැනද කුසුමාසන දේවිය පසුවූයේ බියෙනි. එයට හේතුව සෙනරත් රජු නිතර කුඩා කුමරුගේ ක‍්‍රියාවන් විවේචනය කිරීමයි. කුමරුගේ විනෝදාංශයක් වූයේ කොණ්ඩ කුරුල්ලන් කෙටවීමයි. කෙසේ හෝ ඔටුන්න හිමි කුමරු සියල්ලම දැන සිටිය යුතු බව පවසමින්, සෙනරත් රජු කුමරුවා මහියංගණය රජවාසලට ගෙනයන ලද්දේ පිහිනුම් ආදිය ඉගැන්වීමටය. එතුමිය සිතු සේම සෙනරත් රහසින් එතුමියගේ වැඩිමහල් පුතු මරා දැම්මේ පළමුව විෂ අඹයක් කන්නට දී දෙවනුව මහවැලි ගඟට නාන්නට ඇරීමෙනි. මේ අඹ ගෙඩිය දෙවුනේ කුඩාකල සිටම කුමරුන් බලාකියා ගත් ස්ත‍්‍රිය අතිනි. කුමරුගේ සම වයසේ සිටි සේවක කොලූවෙක්ද මේ සමග මරා දමන්නට සිදුවූයේ මේ අඹ ගෙඩියේ රහස එළි වූ හෙයිනි.
සියලූ දෝෂවලින් මිදීමට ඉතා උත්කර්ෂවත් අවමඟුල් පෙරහැරක් පවත්වා කුමරුන් ආදාහනය කරවන ලදී. මේ වනවිට කුසුමාසන දේවිය සෙනරත්ව තදින් පිළිකුල් කරමින් සිටියාය. එයට හේතුව මේ වන විටත් දේවියගේ පළමු විවාහයේ දියණියන් දෙදෙනා වන සූර්ය අදසින් හා අන්තන් අදසින්ව ද සෙනරත් අතින් අපයෝජනයට ලක්වී තිබීමයි. මේ කුමරියන් දෙදෙනා සදහටම අවිවාහකව තැබීමටයි සෙනරත්ට අවශ්‍ය වූයේ. තමන් අපයෝජනයට ලක්වන බව නොදැනීම දියණියන් දෙදෙනා සෙනරත්ට හිතවත් වූහ.
ඒ නිසාම රජ බිසව කලකිරී දියණියන්ද, සෙංකඩගල මාලිගයද අත්හැර වැලිමන්තොටට ගියේ තම වැඩිමහල් පුතුගේ අළු බඳුනද රැගෙනය. මේ වන විට එතුමිය තම බාල පුතු ගැබ් දරා සිටියාය.
ඉතින් සිංහලේ සිටි බලවත්ම පාපතරයා අතින් අසාධාරණයට පත් වූ සිංහලේ කඳුළු බිංදුව නමින් ප‍්‍රකට අසරණ කුසුමාසන දේවිය තම බාලම පුත් 2 වැනි රාජසිංහට උපත ලබා දී බලවත් වූ මානසික අවපීඩනය නිසා අවු. 36 ක් පමණ වයසේදී ජීවිතයෙන් සමුගත්තීය. තමා ජීවත්වීමට වඩාත් ප‍්‍රිය කළ වැලිමන්නන්තොට මාලිගා භූමියේම එතුමිය භූමදාන කරන ලදී. තමාව වැඩියෙන්ම අසාධාරණයට ලක් කළේ බෞද්ධයන් බව ඇය ඒ වනවිට හොඳින් තේරුම්ගෙන සිටියාය. ඒ නිසාම නැවත ඇය හොඳ කිතුනු බැතිමතියක් වූවාය. හිතවත් කුරුවිට රාලගෙන් එතුමිය අවසන් ඉල්ලීමක් කළාය. තමාට සමාදානයේ සැතපෙන්නට අවශ්‍ය නිසා ඇයව භූමදානය කරන ලෙසත්, එසේ කරන විට, තමා මේ ලෝකයේ වඩාත්ම ආදරය කළ වස්තූන් 3 ම තමා අසලින් තබන ලෙසත්ය. ඒවා නම් තම පුතුගේ අළු බඳුන, තම රෝස පබළු ජපමාලය හා බයිබලයයි.
(දෝන කතිරිනාගේ කතාව උපුටා ගැනීම - තිලකා රන්දෙනි/දිවයින)
