දන්නෝ බුදුන්ගේ ශ්‍රී ධර්ම ස්කන්ධා
පේවී රකිති සොඳ සීලේ නිබන්දා ...//
ක්ලේශ නස්නා භික්ෂූ ඇත්තේය බෝ සේ //
රහතුන් නිවසනා පාය ප්‍රකාශේ //
භූ ලෝ මතේ මේ දෙව්ලෝ පෑවාසේ
පේනා මෙපුර මුණි සාසන වාසේ ...//
එර්දියෙන් යන්නාවූ නෙක් රහතුන්ගේ //
සෙවණැල්ලෙනි හිරු රශ්මිය භංගේ //
මානෙල් නෙළුම් හා ඕළු පුෂ්පාදී
ඇත්තේ පොකුණුවල බෝ ජල පෑදී ...//
සේරූ පන්තී පන්තී පීනති බෝසේ //
අනුරාධ නගරය දැන් පෙනේ ඔස්සේ //
ගායනය - ලෝරන්ස් පෙරේරා
පද රචනය - නීතිඥ ජෝන් ද සිල්වා
තනුව - විශ්වනාත් ලව්ජි
සිරි සඟබෝ (1903) නෘත්‍යයෙන්.
මුල් ගීතයේ පද රචනය ආරම්භ වූයේ ‘දන්නෝ බුදුන්ගේ’ ලෙසින් නොව ‘ධර්ම බුදුන්ගේ’ යනුවෙනි. පසු කාලීනව මෙය ශබ්ද රසය හා මාත‍්‍රා පිහිටීම මත 'දන්නෝ බුදුන්ගේ' ලෙසින් වෙනස් කොට ගායනා කරන ලදි. මුල් වකවානුවේදී ගීතය ගායනය කළ ශිල්පීන්..
W.A.ලෝරන්ස් පෙරේරා
W.A.අප්පුසිංඤො
W.D.S. ජේමිස්
හර්මන් රාජපක්ෂ (1920 මුල් ගායනය සොප‍්‍රානෝ ඔපෙරා ශෛලියෙන්
පසු කාලීනව විවිධ පුද්ගලයන් විසින් ගායනා කරණ ලදී.
රුක්මනී දේවි
අමරදේව
නන්දා මාලිනී
බුදු සසුන සශ්‍රීකව බැබළුණ ඒ අසිරිමත් යුගය අලලා ජෝන් ද සිල්වා නම් වූ දේශප්‍රේමි නාට්‍යවේදියාණන් විසින් මීට සියක් වසරකට පෙර ‘සිරි සඟබෝ’ නාට්‍යය උදෙසා රචනා කරන ලද “දන්නෝ බුදුන්ගේ ශ්‍රී ධර්මස්කන්ධා” නමැති ගීතය එම විෂය අරභයා ලෝක ඉතිහාසයේම රචනා වූ එකම ගීපද රචනය ලෙස දැක්විය හැකිය. ගීතයේ පසුබිම ලෙස වර්ණනා කර ඇත්තේ අනුරාධපුර රාජධානියේ වැඩ විසූ රහතන් වහන්සේලා පිටු දුන් පරිසරයය. එම ගීතයේ විශේෂය නම් අනුරාධපුර පූජනීය පරිසරයකට ආගන්තුකව සපැමිණුන කුමාරවරුන් තිදෙනෙකුගේ තුන්විධ මනෝභාවයන් අනාවරණය වීමය.
වංශ කථා තොරතුරු අනුව ව්‍යවහාර වර්ෂ තුන්වැනි සියවසේ මුල් කාලයේ මහියංගණය මිනිපේ ජනපදයේ ප්‍රාන්ත පාලකයකු වූ ලම්භකර්ණ වංශික සේලාභය කුමරුන්ගේ පුතුන් තිදෙනා වූ සංඝතිස්ස, සංඝබෝධි, ගෝඨාභය යන කුමාරවරු නන්ද තෙරුන් වහන්සේගේ අනුශාසනා පරිදි රාජ්‍ය උරුමය සොයාගෙන අනුරාධපුරයට පැමිණෙති. කෙමෙන් පූජනීය නගරයට පිවිසෙන ඔවුන් නෙතට හසුවන පරිසරය පිළිබඳ සිතැඟි වදන්වලට නැඟී ප්‍රකට වන පරිද්දෙන් ගීතය නිර්මාණය වී ඇත.
සංඝතිස්ස :
“දන්නෝ බුදුන්ගේ ශ්‍රී ධර්මස්කන්ධා
පේ වී රකිති සොඳ සීල නිබන්ධා
ක්ලේශ නස්නා භික්ෂු ඇත්තේ ය බෝ සේ
රහතුන් නිවසනා පාය ප්‍රකාසේ”
සංඝබෝධි :
“භූ ලෝ මතේහී දෙව් ලෝ පෑවා සේ
පේනා මෙපුර මුනි සාසන වාසේ
එර්දියෙන් යන්නා වූ නෙක් රහතුන්ගේ
සෙවණැල්ලෙනි හිරු රශ්මිය භංගේ”
ගෝඨාභය :
“මානෙල් නෙළුම් හා ඕලු පුෂ්පාදී
ඇත්තේ පොකුණුවල බෝ ජල රාසී
සේරූ පන්ති පන්තී පීනති බෝ සේ
අනුරාධ නගරය දැන් පෙනේ ඕසේ”
කුමාරවරුන් තිදෙනා පියවරින් පියවරට කෙමෙන් කෙමෙන් අනුරාධපුර නුවර මධ්‍යයට පා ගමනින් යන ආකාරය ධ්වනිත කෙරෙන සේ ගීතයේ පද මාලාව සංවිධානය කොට තිබේ. හැම වදනකම දැවටී ඇත්තේ පුරවරයේ ආගමික හා පාරිසරික සමෘද්ධිය ධ්වනිත කෙරෙන හැඟීම්ය.
සංඝතිස්ස කුමරා පෙර තමන් අසා තිබූ බෞද්ධාගමික පරිසරයත්, එහි වෙසෙන ගිහි පැවිදි උතුමන්ගේ සීල සමාධි ප්‍රඥා ගුණයත් පිළිබඳ ප්‍රසාදය පළ කරමින් පෙරටුව ගමන් කරයි. කෙමෙන් නගරයට අවතීර්ණ වන සංඝබෝධි කුමාරයාගේ සිත බුද්ධාලම්භන ප්‍රීතියෙන් ඇලලී යයි. ඔහුගේ උද්දාමය පළ කිරීම සඳහා උචිත භාවික වදන් ජෝන් ද සිල්වා සූරින් යොදා ඇති ආකාරය අතිශයින් ගැළපෙයි. සංඝබෝධි කුමරු අනුරපුරය දකින්නේ මහ පොළව මත දිව්‍ය ලෝකය පහළ වූවා සේය. ඊට හේතුව බුදුරජාණන් වහන්සේගේ ශාසනය අනුරපුර රජදහන වසා පැතිර පැවතීමයි. අහසින් වැඩම කරන්නා වූ සිය දහස් ගණන් රහතන් වහන්සේලා කුමරුන්ගේ ඇස ගැටෙයි. අහසින් වැඩම කරන ‘රහතුන්ගේ සෙවණැල්ලෙන් හිරු රශ්මිය වැළකී යනු’ එතුමා දකියි. වී පැදුරක්වත් වේළා ගැනීමට නොහැකි තරමට රහතන් වහන්සේලා ඒ සමයේ අහසින් වැඩි බවට ජනප්‍රවාදයෙහි පවත්නා සඳහන සඟබෝ කුමරු පැවසූ අර කියුම හා සැසඳෙන අපූරුව කදිමය.
රාජ්‍ය ලෝභය යටි හිතේ දරා පැමිණෙන ගෝඨාභය කුමරුන්ගේ මනෝභාවයන් සිය දෙටු කුමරුන්ගේ සිතැඟිවලට වඩා හාත්පසින් වෙනස්ය. ඔහු බුදු සසුන ගැනවත්, රහතන් වහන්සේලා ගැනවත් කිසිවක් නො කියයි. ඔහුට පෙනෙන්නේ යස ඉසුරින් සපිරුණු අනුරාධපුර නගරයේ භෞතික හා සෞන්දර්යාත්මක පරිසරයයි. මානෙල් නෙළුම් හා ඕලු ආදි පුෂ්පයෙන් ගැවසී ගත් වැවු සමූහය මහා පොකුණු සේ ය ඔහු දකින්නේ. වැවු තලා මතින් පීනා යන සේරුන් පන්ති එකිනෙකා ලුහුබැඳ දිවයන්නා මෙනි. අනුරාධපුර නගරය සිත් සේ (ඕසේ) දැකබලා ගන්නා ඔහු ලෞකික ආශාවන්ගෙන් ප්‍රබෝධයට පත්වෙයි.
ලක්දිව කැත්කුල පරපුරක දෙවැනි පරපුර ඇරඹෙමින් ලමැණි ගොත් රාජ පෙළපතට රාජ්‍ය බලය මාරුවන අවස්ථාව සංඝතිස්ස රජුගෙන් ඇරඹෙයි. ජෝන් ද සිල්වා නාට්‍යවේදියාණන්ගේ අරමුණ වී ඇත්තේ සිරිලක බෞද්ධ රාජාවලියේ මුදුන් මල්කඩක් බඳු සිරි සංඝබෝධි බෝසත් චරිතය නිරූපණය කොට සිංහල බෞද්ධ උරුමය සමකාලීන ලාංකේය ජන සමාජය වෙත ඉස්මතු කොට දැක්වීමයි.
දහනව වන සියවසේ අගභාගය වන විට බ්‍රිතාන්‍ය ආධිපත්‍යය යටතේ බුදු දහම හා සිංහල භාෂාව යටපත් වී ගිය පසුබිමක පහළ වූ දේශප්‍රේමියකු ලෙසත්, කලාකරුවකු ලෙසත් නිතීඥ ජෝන් ද සිල්වා සිරිසඟබෝ නාට්‍යයෙන් පමණක් වුව ද ලක්වැසි ජනතාවගේ සදා බුහුමනට ලක්විය යුතු වෙයි. තම නිවසේදීවත් සිංහල කතා කිරීම, සිංහල සිරිත් අනුව ජීවිත ගත කිරීම හෙළා දුටු සමයක, ශ්‍රී ජයවර්ධනපුර ඇතුල්කෝට්ටේ සිංහල පවුලක දරුවකු ලෙස උපන් එතුමා දේශවාත්සල්‍යය හා බෞද්ධ උරුමය පණ ගැන්වීම සඳහා මාධ්‍ය කොට ගත්තේ වේදිකා නාට්‍යයයි.
දහඅටවැනි සියවස අග වන විට අනුරාධපුරය පොළොන්නරුව ආදි පැරණි නටඹුන් නගර ඝන කැලෑවෙන් වැසී පැවතිණ. සියවස් ගණනාවක් පරසතුරු උවදුරුවලට හසුවී ජනශුන්‍යව පැවති රජරට පෙර පැවතී ශ්‍රී විභූතිය නාටක මගින් හෙළි කොට ඊට උචිත සංගීතයෙන් පණ පොවා බෞද්ධ ජනකාය අවදි කිරීමේ උදාර කාර්යය ජෝන් ද සිල්වාගෙන් ඉටු විය. තත් කාලවකවානුවේ දී මේ කාර්යය අනගාරික ධර්මපාලතුමාගේ දේශනයෙන් ද, පියදාස සිරිසේන නවකථාවෙන් හා කවියෙන්ද, බ්‍රහ්මචාරි වලිසිංහ හරිශ්චන්ද්‍රතුමා පුරාවිද්‍යා තොරතුරු සම්පාදනයෙන් හා බෞද්ධ උරුමය රැක ගැනීමෙන් ද ඉටු කළහ.
හින්දුස්ථාන් සංගීතඥයකු වූ විශ්වනාත් ලව්ජි ලවා සිංහලයෙන් ගීත රචනා කිරීමට පොළඹවාගෙන ඔහු ගායනා කොට පෙන්වූ ‘පෙයාර් නිර්මල තේරී’ නම් හින්දුස්ථාන් ගීතයට අනූව ජෝන් ද සිල්වා රචනා කළ මුල්ම බෞද්ධ ගීතය වූයේ ‘තේරී නිර්මල ධර්ම තිලෝනා’ නම් ගීතයයි. එතැන් සිට සිංහල නාට්‍ය නිෂ්පාදනයේ යෙදුණ ඔහු ‘සිරිසඟබෝ’ නාට්‍යය නිර්මාණය කරමින් සර්වකාලීන අගයෙන් යුතු විශිෂ්ට බෞද්ධ ගීතයක් සිංහල ජාතියට දායාද කොට දුන්නේය.
බුදුරජාණන් වහන්සේගේ ශ්‍රී ධර්මස්කන්ධය හෙළ බසින් පැතිර ගිය ආකාරයත්, ඒ නිසා මෙරට ජනතාව සමෘද්ධිමත් වූ සැටිත්, ඉන් පරිසරය පවා ප්‍රබෝධවත් වූ අයුරුත් “දන්නෝ බුදුන්ගේ” නම් ගීතයෙන් වර්ණිතය. එදා මෙදා තුර ශ්‍රාවක ජන සමූහයා ආගමික හා දේශ වාත්සල්‍යයෙන් ප්‍රබෝධවත් කරවන මේ ගීතය දේශ දේශාන්තර වල ප්‍රචලිත වී ඉංග්‍රීසි හෝ වෙනත් බසක වැරදි උච්චාරණයෙන් ගැයුවත් රසය අඩු නොවන අපූර්වතම භක්ති ගීතයක් වන්නේය.
(උපුටා ගැනීම - මාර්ටින් වික්‍රමසිංහ භාරකාර මණ්ඩලයේ පරිපාලන ලේකම් දයාපාල ජයනෙත්ති)
දන්නෝ බුදුන්ගේ ශ්‍රී ධර්මස්කන්ධා ගීතය වර්ෂ 1903 දී වේදිකාගත වූ නීතිඥ ජෝන් ද සිල්වා ශූරීන්ගේ සිරිසඟබෝ නූර්තියට ඉන්දීය සංගීතඥ විශ්වනාත් ලව්ජි සංගීතවත් කළා වූ මෙම ගීතය නූර්තිය සඳහා රඟපෑමෙන් ඉදිරිපත් කළේ ලෝරන්ස් පෙරේරා නම් නූර්ති ශිල්පියකු විසින් යැයි පිළිගැනීමක් ඇත. දේශීය සංගීතයේ ප්‍රථම ස්වතන්ත්‍ර ගී තනුවක් වශයෙන් මෙම ගීතයේ තනුව හඳුන්වාදිය හැක. නමුත් මෙම තනු නිර්මාපකයා ඉන්දීය ජාතිකයෙකි.
දන්නෝ බුදුන්ගේ ගීතයේ මුල් ග්‍රැමෆෝන් තැටි සොයාගැනීම ඉතාම දුෂ්කරය. සමහරවිට තැටියක් දෙකක් කොතැනක හෝ තිබෙන්නට ද පුළුවන. වර්ෂ 1906 දී සිංහල ගීත තැටිගත කිරීම් ආරම්භ වූ නිසා නාඩගම්වල ග්‍රැමෆෝන් ගීත අඩුවෙන් නිෂ්පාදනය වූවා සේ 1906 ට පෙර නූර්ති වල ගීත ද ග්‍රැමෆෝන් තැටි වලින් නිකුත් වූයේ නැති දැයි සැකයක් මතු වේ. කෙසේ නමුත් සාමාන්‍ය ජනතාව අතර ප්‍රචලිතව තිබූ මෙම ගීතයට නව මුහුණුවරක් එක්කරමින් 1940 දශකයේදී ශ්‍රී ලංකා ගුවන්විදුලියේ ඉංග්‍රීසි නිවේදකයකු වූ හියුබට් රාජපක්ෂ මහතා විසින් "Lanka Film Company" තැටියකටත් "H.M.V" තැටියකටත් ඉංග්‍රීසි ගීතයක ශෛලියෙන් සිංහල උච්චාරණය කර ගායනා කරන ලදි. මෙය ඔපෙරා ශෛල්‍යයෙන් ගායනා කරනු ලැබුවේ යැයි ද කියති. මෙම ගීතය ඉංග්‍රීසි ගීතයක තනුවක් යැයි සමහරුන් වරදවා වටහාගෙන ඒ පිළිබඳව මත පළකරති. නමුත් මෙය කිසිම තැනකින් උපුටාගත් තනුවක් නොව විශ්වනාත් ලව්ජි සංගීතඥයාගේ නිර්මාණයකි.
ධම්ම බුදුන්ගේ නමින් හියුබට් රාජපක්ෂ මහතා මෙම ගීතයේ ගා‍යන ස්වරූපයේ වෙනස් කිරීමට හේතුවක් ද ඇත. එනම් මෙම වකවානුවේ ලංකාවේ ග්‍රැමෆෝන් පැවතියේ පිටිසරබදව නම් ගමකට එකක් හෝ දෙකකි. වැඩිවශයෙන් නාගරිකව මධ්‍යම පන්තියේ සහ දනවත් පවුල් වල ඉංග්‍රීසි පැලැන්තියට හුරු වූ ජනතාව අතර ග්‍රැමෆෝන් යන්ත්‍ර තිබූ අතර ඔවුන් ඉංග්‍රීසි ගීත ශ්‍රවණයට වැඩි රුචියක් දැක්වීය. සිංහල ගීතයක් ඉංග්‍රීසි ගීතයක ශෛල්‍යයෙන් ගායනා කිරීමෙන් මෙම ගීතයත් ඉංග්‍රීසි භාවිතා කළ ජනතාව අතර ජනප්‍රිය වේ යැයි සිතන්නට ඇත. පසුගිය කාලයේ රාජ්‍ය උත්සවයකට කිෂාණි ජයසිංහ නම් ඔපෙරා ගායිකාවක් හියුබට් රාජපක්ෂ මහතාගේ ගායනය මෙන් මෙම ගීතය ගායනා කිරීමෙන් විවිධ මත පළවී ඇත.
(උපුටා ගැනීම - සචින්ත කුලසේකර මද්දුමගේ)
No comments:
Post a Comment